De heemkundige kring Goirle is opgericht in 1949 onder (voorlopig) voorzitterschap van B. Leeuwenberg. Met ingang van 1950 maakt de kring onderdeel uit van het Brabants Heem.
Na een aarzelend begin van de kring wordt in 1954 de naam veranderd in De Vyer Heertganghen, een verwijzing naar de vier heertgangen die vanouds Goirle vormen: ’t Ven, Abcoven, Dorp en Kerk.
Het verenigingsleven bloeit doordat tal van heemkundige activiteiten worden ontplooid: toponiemenonderzoek in het Tilburgse gemeentearchief, verzamelen van oude gebruiksvoorwerpen, opzetten van een bibliotheek, heemkundig onderzoek. De kring beschikte nog niet over een eigen onderkomen. Er werd vergaderd en bijeen gekomen bij de leden thuis of in het café De Hof van Holland.
Met steun van de gemeente wordt begin jaren ’60 ’t Smiske aangekocht, een oud wevershuisje aan de Nieuwe Rielseweg. Na een verbouwing en opknapbeurt door heemleden zelf biedt het een thuisbasis, zeg maar een heem, aan de Goirlese heembeoefening.
De burgemeester opent in 1962 het nieuwe onderkomen met woorden die op dat moment volgens de verslaggever van het Goirles Belang de doelstelling van de Goirlese heemkunde “uitermate schoon” weergaven, en die, achteraf bezien, ook de tijd mooi illustreren: “Wij Goirlenaren, wij moeten niet alleen de mouwen opstropen voor de toekomst, wij moeten ook bereid zijn onze hoed af te nemen voor het verleden.”
De volgende decennia zal deze plek zich ontwikkelen tot een uitgebreid heemerf: een complex met ’t Smiske, het naastgelegen pand waarin het museum is gevestigd, een zeventiende eeuwse (tevens voormalige schuilkerk), een karloods, en een kruidentuin.
Het heemerf krijgt de naam waaronder deze plek vroeger bekend stond: de Schutsboom.
In 2002 ontving de heemkundige kring de cultuurprijs van de gemeente Goirle als blijk voor jarenlange onbaatzuchtige en waardevolle inspanningen om de historie van Goirle vast te leggen en daarmee levend te houden voor de toekomst. De daaraan verbonden geldprijs werd besteed aan de uitgave van De ballade van Onze Lieven Heer ònt krèùs op Abcoove door Piet Brock.
In 1960 en 1982 organiseerde het Goirlese heem al eens de Brabantse heemdagen, en ook in 2009 bood het samen met de Tilburgse heemkunde kring onderdak aan deze jaarlijks terugkerende activiteit van Brabants Heem. In 2010 vierde het Goirlese heem zijn 60-jarige bestaan.
Barend van Leeuwenberg van Aken
Jan Hogendoorn
Harrie Legius
Cees Robben
Harrie Kanters
Ton Sas
Bernard Robben
Jan van Eijck
1949
1951
1953
1959 – 1981
1981 – 1987
1987 – 1999
1999 – heden
Bronnen
Opening van ’t Smiske–Heemhuis en Oudheidkundige kamer” in: Goirles Belang 1962 (no. 11, eind juli).
Norbert de Vries, “Zestig jaar heemkunde door ‘De Vyer Heertganghen’ (1) en (2)”, in: Goirles Belang 2010 (17 september, 24 september).
Joseph Wijdemans, “Zestig jaar Heemkundige kring ‘de Vyer Heertganghen’”, in: Rond de schutsboom 30 (oktober 2010) p. 3–20.